3- модуль. Метаморфтық (мф) таужыныстар 11 – дәріс 3- модуль. Метаморфтық (мф) таужыныстар

Метаморфизм себепкерлері (2:84-91) 2) 3)

t°. Жылудың көзі: а) б) в) г) ғ)

Жылу жүйесі: а) төмен t°, < °С б) орта t°, °С в) жоғары t°, °C

Жылудың рөлі: а)химиялық реакцияны үдетеді; 10°-2есе, 100°-1000есе б)қайта кристалдануды күшейтеді в)майда кристалды ірі кристалдыға айналады г)ұшпа компонеттен айырылады

Қысым Екі түрі: бағытталған (pб), жан-жақты (pжж) метам. дифференциация (қайта орналасу) жүреді, жолақты бітім пайда болады. тақтатастық бітім қалыптасады Рөлі: а) т.ж. уатылады

Қысым pжж (гидростатикалық, литостатикалық) үстіде жатқан т.ж.-дың салмағына байланысты және pб 10км тереңдікте pжж айналады. pжж 1км тереңдікте 270 атм. pжж рөлі: pжж-нан тығыздығы төмен минералдар тығыз минералдарға айналады. k→ad, m→kf, b→g Қысымның жүйесі а) төмен қысым (pт)<3000атм. б) орташа қысым (pо) 3000-12000атм. в) жоғары қысым (pж)>12000атм.

Химиялық құрамы Х/к: H2O,H2CO3,H,N,Cl,F,S,B,P,K,Na әр түрлі қосындылары. Х/к-дің көзі: а) б) в) г) Х/к-дің рөлі: Х/к-сіз t°ж, Рж-да метаморфизм жүрмейді немесе өте бәсең жүреді.

Метаморфизм түрлері (2:91-93) Метаморфизм түрлері (2:91-93) t°, p, х/к-дің қатысуына және геологиялық жағдайға қарай: 1) 2) 3) 4)

Катаклаздық м-м (динамометаморфизм, дислокациялық) Басты себепкері-Рб. Оның қуатына және т.ж.-дың қарсылығына байланысты метаморфталатын т.ж. әр түрлі дәрежеде уатылады, одан мынадай т.ж. қалыптасады: тектоникалық брекчиялар, катаклазиттер, порфироидтар, порфиритоидтар, милониттер, т.б.

Жапсар-термалық м-м Басты себепкері-t°, интрузияның жапсарында болады.

Аймақтық м-м (динамотермалық) Басты себепкерлері-р,t°,х/к; үлкен аймақты қамтиды. Бұл м-мде әр түрлі құрамды

Метасоматоз Б.с.-х/к; термалық ерітінділер әсерімен бір компоненттердің әкелініп, екінші компоненттердің әкетілуінен т.ж.-тың хим., мин. құрамының өзгеруі. Бұл процесте т.ж.-тың көлемі өзгермейді және қатты күйінде қалады. Метасоматиттер: скарндар, грейзендер, пропилиттер, березиттер, туынды, кварциттер, серпентиниттер, листвениттер.

Метаморфтық т.ж.-дың химиялық құрамы (2:94-96) Мф-т.ж. магмалық, шөгінді таужыныстардағы х/э-ден тұрады. Метасомиттер хим.құрамы бойынша бастапқы т.ж.-дан бөлек. Олардың хим.құрамын зерттей отырып, қалыптасу жолында х/э-дің жылысу ерекшеліктерін білуге болады.

Изохим м-м (катакл., ж-т, айм.) т/ж-ының хим. құрамы бойынша бастапқы т.ж.-ты білуге болады. Сондықтан барлық бастапқы магм., ш. т.ж.-ды былайша топтастырады. 1)метапелиттер-хим.құрамы гранитоидтарға жақын магм.(қышқыл магматиттер, олардың туфтары), шөгінді т.ж. (саздар, аркоздар); 2)метабазиттер-хим.құрамы базальтоидтарға жақын магмалық (негізді, орта магматиттер, олардың туфтары), шөгінді т.ж. (граувактар, әксаздар); 3)карбонатолиттер-әктастар, доломититтер; 4)сирек т.ж.-ультрабазиттер, аллиттер,ферролиттер, манганолиттер, фосфориттер, силициттер, эвапориттер, каустобиолиттер, fd-т.ж.

Метаморфтық т.ж.-дың минералдық құрамы (2:93-94) Мф-т.ж.-ды құратын минералдарды мынадай топтарға бөлуге болады: 1)метаморфтық та, магмалық та минералдар: pg,kf,q,py,amf,b,m 2)магмалық таужыныстарда туынды минералдар ретінде кездесетін мф-минералдар: se,ta,ak,tr,c,e,s 3)метаморфтық та, шөгінді де минералдар: ca,d 4)типоморфтық мф-минералдар: кианит (cy), андалузит (ad), силлиманит (sl), ставролит (st), кордиерит (co), гранат (g), глаукофан (gl), жадеит (j), омфацит (om), форстерит (fo).